To nóż uznawany jest za największą wizytówką kucharza. Niewątpliwie jest to jeden z najważniejszych elementów wyposażenia kuchni, który ma niebagatelny wpływ na przyjemność gotowania. Tylko jaki nóż warto mieć w swojej kuchni. Oferta noży na rynku jest olbrzymia, na co więc zwrócić uwagę, wybierając nóż do własnej kuchni.
Dobry nóż, czyli jaki?
W telegraficznym skrócie dobry nóż musi być ostry i trwały. A to zależy przede wszystkim od materiału, z którego została wykonana klinga, czyli ta część noża, gdzie znajduje się ostrze. Dobry nóż ma też stabilny, ergonomiczny trzonek. Dzięki temu ostry nóż nie wyśliźnie się z dłoni, a ręka nie będzie się męczyła podczas krojenia. By krojenie nie wymagało zbyt wiele siły, ważna jest też zasada, że im dłuższa jest klinga, tym dłuższy lub masywniejszy powinien być trzonek noża.
Jaki materiał na nóż?
Noże w kuchni przede wszystkim muszą być wykonane z odpowiedniego materiału. To od materiału zależy, jak szybko noże będą się tępić oraz czy groźne im będą mechaniczne uszkodzenia lub korozja. Najczęściej noże wykonuje się ze stali, ogólnie wyróżnia się noże walcowane oraz wykuwane. Te pierwsze są wycinane z arkuszy metali, są tańsze, ale na ogół toporne, a jakość pozostawia wiele do życzenia. Dlatego osoby które spędzają dużo czasu na gotowaniu zdecydowaniu wybierają noże kute, które są zdecydowanie bardziej wytrzymałe. Jednak noże w kuchni mogą być też wykonane z innych materiałów. Poniżej przedstawiono charakterystykę najbardziej popularnych materiałów:
- Noże ze stali nierdzewnej są odporne na rdzę i uszkodzenia mechaniczne. Ten materiał jest współcześnie najczęściej spotykany przy produkcji noży. Stal jest estetyczna i dość dobrze się ostrzy i długo pozostaje ostra. Co ważne, takie noże nie nie wchodzą w reakcję z obrabianymi produktami.
- Noże ze stali węglowej są odporne na uszkodzenia mechaniczne, ale już nie na działanie korozji. Nawęglanie to proces uszlachetniania stali podczas obróbki termicznej, w takich warunkach węgiel trwale łączy się ze stalą dzięki czemu ta staje się twardsza i mniej podatna na korozję (jednak nie tak jak stal nierdzewna).Ten rodzaj noży długo pozostaje ostry i ostrzy się nieco łatwiej niż stal nierdzewną. Niestety stal węglowa może odbarwiać się pod wpływem kwaśnej żywności.
- Noże ceramiczne są bardzo wytrzymałe, lekkie i nie wchodzą w reakcje w żywnością. Ich wadą jest kruchość, upuszczone na podłogę mogą ulec zniszczeniu. Nie należy ich też używać np. do krojenia mięsa z kością- mogą się wyszczerbić. Choć zostają ostre naprawdę długo, ich ostrzenie trzeba pozostawić specjalistom.
- Noże tytanowe są bardzo wytrzymałe i długo pozostają ostre. Tytan to materiał lekki i neutralny dla ludzkiego organizmu (co może być ważne dla alergików). Można go ostrzyć samemu. Takie noże są jednak droższe od stalowych, ale taka inwestycja może się opłacić.
- Noże ze stali nierdzewnej powlekane. Najczęściej spotyka się takie z powłoką tytanową, ceramiczną lub teflonową. Powłoka ma powodować, że noże dłużej zostaną ostre (np. tytan), lub sprawiać, że krojone produkty nie będą przywierać do ostrza (np. teflon). Takie noże są tańsze od typowo ceramicznych, czy tytanowych, jednak należy pamiętać, że po kilku ostrzeniach powłoka się zetrze.
Noże w kuchni – rodzaje?
Typów noży kuchennych jest całkiem sporo. Każdy użytkownik powinien posiadać taki zestaw noży, dzięki któremu praca w kuchni będzie przyjemnością. Na początek zwykle wystarcza zestaw 3-4 noży. Jeśli jednak w kuchni spędzamy sporo czasu warto swój zestaw uzupełniać w noże dedykowane dla konkretnego rodzaju żywności – przy ich pomocy danie przygotowuje się łatwiej i o wiele szybciej. Warto więc zapoznać się z przeznaczeniem poszczególnych noży. Oto najczęściej stosowane noże w kuchni.
- Nóż szefa kuchni – charakteryzuje się sporych rozmiarów ostrzem, długim (często ponad 20 cm) i szerokim. Służy do wykonywania najbardziej podstawowych czynności, takich jak krojenie mięsa, warzyw, owoców, ale również siekanie, nacinanie czy rozdrabnianie.
- Nóż uniwersalny – przypomina nóż szefa kuchni, z tym, że jest nieco węższy i krótszy. Także wykorzystywany jest do wielu czynności – między innymi do krojenia mięsa, warzyw i owoców.
- Nóż do pieczywa – posiada długie, wąskie, ząbkowane ostrze, które dobrze radzi sobie zarówno świeżymi, jak i czerstwymi chlebami, bułkami czy rogalikami.
- Nóż do smarowania – ma charakterystyczny zaokrąglony czubek i szerokie ostrze ułatwiające rozprowadzanie m.in. masła czy dżemu.
- Nóż do filetowania jest bardzo wąski i ma spiczastą końcówkę, rodzaj ostrza służy do oddzielania mięsa od kości i filetowania ryb.
- Nóż do mięsa – ma szerokie ostrze i jest masywny, tak aby swobodnie poradzić sobie przy krojeniu mięsa.
- Nóż do jarzyn i owoców – mały nożyk o szpiczastym czubku, nieco przypominający miniaturę noża szefa kuchni.
- Nóż do sera – zwykle ma otworami w ostrzu i drobne ząbki, dzięki czemu krojenie serów jest łatwiejsze.
Oprócz tego wśród typów noży znajdziemy też choćby nóż do pizzy, do ziół, drylownicę czy tasak.
Zawsze ostry nóż – czyli jak dbać o noże w kuchni.
Aby noże długo nam służyły i zawsze były ostre należy je przede wszystkim używać zgodnie z przeznaczeniem. Należy też unikać krojenia jeszcze zamrożonych produktów. Noże najlepiej myć pod bieżącą wodą, unikając bardzo wysokiej temperatury, która przyspiesza tępienie się ostrza. Noże można ostrzyć w domu za pomocą specjalnych bloków szlifierskich oraz ostrzałek. Jednak równie dobrze sprawdzi się niepomalowana ceramika- taką znajdziemy często na spodzie kubków lub talerzy.
Aby noże długo były ostre ważny jest też sposób ich przechowywania. Ważne by chować je zawsze czyste i suche, najlepiej w specjalnym bloku do noży lub osobnej przegródce, tak by nie obijały się o inne przedmioty.